Magiczne działanie kamieni

Magiczne działanie kamieni. Rzecz o średniowiecznych kamiennikach

Kamienie, minerały, kryształy – od zarania dziejów fascynują człowieka swą tajemniczością i pięknem. Przez tysiąclecia były uważane nie tylko za ozdoby, ale także za nośniki nadprzyrodzonej mocy. W dawnych czasach ludzie, podobnie jak dziś, wierzyli w magiczne działanie kamieni. Przypisywali im różnorodne właściwości, które miały pozytywnie wpływać na ich życie duchowe, intelektualne, a także zdrowie i kondycję fizyczną.

Dzisiejszy artykuł zabierze Was w fascynującą podróż przez historię i magię. Odkryjemy dawne rytuały i wierzenia związane z kamieniami szlachetnymi i ozdobnymi, które funkcjonowały na terenie Europy w średniowieczu, i których reminiscencje można zaobserwować również dzisiaj.

Tajemnicze księgi o magicznych kamieniach i ich działaniu

Minerały zawsze cieszyły się wielką popularnością w różnych kulturach na całym świecie. Ich piękno, kształt i barwa inspirowały artystów i rzemieślników, a także kapłanów, czarowników i jasnowidzów, którzy przypisywali im tajemnicze właściwości. Wierzyli oni, że pochodzące z głębi Ziemi kryształy obdarzone są nadprzyrodzoną energią, która może wpływać na losy ludzi, chronić ich przed złymi duchami lub zwyczajnie przynosić szczęście. Magiczne działanie kamieni opisywano w lapidariach (łac. lapis – kamień), zwanych po polsku kamiennikami.

Należy oczywiście zaznaczyć, że nie wszystkie teksty, które nazywamy lapidariami koncentrowały się na kwestiach nadprzyrodzonych i wiedzy tajemnej. Część z nich to traktaty przypominające współczesne prace z zakresu mineralogii i gemmologii, a także medycyny. Najstarszym kamiennikiem jest traktat De lapidibus (O kamieniach) autorstwa greckiego filozofa Teofrasta z Eresos, który powstał ok. 315-314 r. p.n.e. Najbardziej znanym, zaś, trzydziesta siódma księga Historii naturalnej Pliniusza Starszego, poświęcona szczegółowym opisom minerałów (pierwsze próby klasyfikacji) oraz ich znaczeniu w kulturze.

Magiczne działanie kamieni oraz ich właściwości lecznicze zawierają przede wszystkim późnoantyczne lapidaria, np. Kamiennik Orfeusza oraz średniowieczne, takie jak Kamiennik z Peterborough.

Średniowieczne kamienniki sytuują się gdzieś pomiędzy zakazanymi czarnoksięskimi księgami a traktatami medycznymi. Zawarte w nich opisy leczniczego, dobroczynnego działania kamieni sprawiły, że lapidariów nigdy nie uważano za niebezpieczne, w przeciwieństwie do tzw. grymuarów, ksiąg traktujących stricte o magii rytualnej, demonologii i nekromancji. Nie oznacza to jednak, że kamienniki w ogóle nie zawierały magii. Teksty te można podzielić na trzy rodzaje: kamienniki magiczne, kamienniki medyczne (naukowe) i kamienniki chrześcijańskie, w których dokonywano egzegezy biblijnych ustępów, traktujących o minerałach. Nas interesują przede wszystkim kamienniki opisujące magiczne działanie kamieni, ponieważ to właśnie one są źródłem współczesnej fascynacji magią kamieni, a także powszechności tej tematyki w kulturze popularnej, zwłaszcza w literaturze fantasy.

Magiczne kamienniki stanowiły swego rodzaju encyklopedie, zawierające opisy poszczególnych kamieni wraz ze wskazówkami, jak kamienie te wykorzystać podczas praktyk wróżbiarskich, kontaktów z bytami nadprzyrodzonymi, przede wszystkim zaś przy produkcji amuletów ochronnych. Właśnie na magii ochronnej i apotropaicznych właściwościach minerałów skupia się Kamiennik z Peterborough, jeden z najdłuższych i najobszerniejszych średniowiecznych tekstów o kamieniach i ich magicznym działaniu.

Magiczne działanie kamieni w Kamienniku z Peterborough

Kamiennik z Peterborugh (The Peterborough Lapidary) wziął swoją nazwę od biblioteki katedry w Peterborough, w której przechowywany jest od początku XVIII wieku. Sam kamiennik powstał w średniowieczu, pod koniec wieku XV. Zawiera opisy magicznego i leczniczego działania 128 kamieni. Niestety, wielu z nich nie da się jednoznacznie zidentyfikować i powiązać ze współczesnymi nazwami minerałów.

Stosunek autora kamiennika do magii i czarownictwa wydaje się ambiwalentny. Z jednej strony przestrzega on przed kontaktami ze światem duchów i demonów, zachęcając do stosowania kamieni w celach ochronnych, nie czarnomagicznych. Na przykład krwawnik można, jego zdaniem, wykorzystać do demaskowania czarów i cudów, którymi czarownice zwodzą zdesperowanych ludzi, zaś gagat do odbijania uroków. Z drugiej strony, autor chętnie powołuje się na autorytet osób parających się magią i czarnoksięstwem, opisując ich praktyki i rytuały związane z kamieniami. Jako przykład magicznego działania agatu podaje zdolność tego kamienia do osuszania rzek i strumieni. Tę właściwość agatu, jak twierdzi, często wykorzystują właśnie czarownicy.

Magiczne praktyki i rytuały z wykorzystaniem kamieni

magiczne działanie kamieni

Oto przykłady możliwego użycia niektórych kamieni w praktykach magicznych, opisane w Kamienniku z Peterborough:

Onyks – umożliwia rozmowę ze zmarłymi.

Szafir – łamie uroki, ale ze względu na dużą moc jest też chętnie używany podczas praktyk nekromanckich. Trzymanie szafiru pod językiem, gdy księżyc dąży do pełni, pozwala na przepowiadanie przyszłości od rana do południa.

Tajemniczy, przypominający beryl kamień o nazwie diadochus – pomaga sprawić, że ciało zmarłego zaczyna się poruszać, co więcej kamień ten umożliwia częściową kontrolę nad wezwanym demonem.

Anancyt, również niezidentyfikowany kamień – umożliwia wezwanie demona i uczynienie go posłusznym woli wzywającego. Według innych źródeł kamień umożliwia wywoływanie duchów przy pomocy wody.

Chalcedon – chroni przed przebiegłymi sztuczkami biesów.

Ametyst – zapobiega szkodom wywołanym przez złe duchy.

Bufonit, ropuszy kamień- służy do przepowiadania przyszłości. Aby go uzyskać, trzeba odprawić odpowiedni rytuał. Ropuchę umieścić należy w kociołku, kociołek podziurawić i postawić na szczycie mrowiska. Mrówki zjedzą ropuchę odsłaniając kamień znajdujący się we wnętrzu jej głowy.

Jaspis – każdy, kto zabiera się do rzeźbienia w jaspisie, powinien uzbroić się w stułę, miecz oraz kołek z drewna oliwkowego – przedmioty wykorzystywane w rytuale wzywania bytów nadprzyrodzonych. Oznacza to, że podczas obróbki jaspisu możemy niechcący wywołać demona. Rzeźbienie w tym kamieniu może się jednak opłacić. Jeśli unikniemy demona lub pokonamy go, jaspis stanie się naszym talizmanem, który przed demonami będzie nas chronił.

Jak twierdzi autor Kamiennika z Peterborough, magiczne działanie kamieni zależy, nie tylko od rodzaju kamienia, ale też od metalu, w jaki jest oprawiony oraz od duchowej czystości jego właściciela. Diament, hiacynt, topaz, onyks i rubin powinny być oprawiane w złoto. Z kolei jaspis lepiej działa, jeśli umieści się go w srebrze. Serpentyn zachowuje swoje właściwości i w złocie i w srebrze. Ważne jest, by osoba parająca się magią kamieni była w dobrej kondycji duchowej. Działanie kamienia może bowiem zostać osłabione przez grzechy posiadacza magicznego talizmanu. Grzesznik swoimi czynami wywołuje boskie niezadowolenie, które zakłóca moc kamienia. Możliwe jest przywrócenie właściwości talizmanu poprzez naładowanie go oczyszczonym w wodzie kryształem górskim i, jakżeby inaczej, wyznanie swoich grzechów. A więc, drogie kamieniary, na co czekacie? Do spowiedzi! 😀

Źródło:

A Medival Book of Magical Stones. The Peterborough Lapidary, red. i tłum. F. Young, Cambridge 2016.

Zobacz też: Magia kamieni, czyli o uzdrawianiu słów kilka.

Autor:

Olga Smolarczyk

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Klauzula informacyjna dotycząca korespondencji
1. Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Galeria „Tajemnice Klejnotów” Ewa Siemońska, ul. Kielecka 20, 26-010 Święta Katarzyna.
2. Z administratorem można się skontaktować poprzez adres e-mail: muzeum.mineralow@op.pl, telefonicznie: 501 282 691, 41 311 21 16, lub pisemnie na adres siedziby administratora.
3. Pani/Pana dane osobowe będą przetwarzane w celu:
– prowadzenia korespondencji oraz komunikacji
– podstawą prawną przetwarzania jest prawnie uzasadniony interes administratora polegający na udzielaniu odpowiedzi na korespondencję lub komentarze (art. 6 ust 1 lit f RODO);
4. Przysługują Pani/Panu następujące prawa związane z przetwarzaniem danych osobowych: prawo dostępu do treści swoich danych; prawo ich sprostowania; usunięcia; ograniczenia przetwarzania; prawo do przenoszenia danych; prawo wniesienia sprzeciwu; prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.
5. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania danych osobowych dostępne są tutaj.