41, 42, 43, 44, 45. Minerały Polski i regionu świętokrzyskiego

W kolejnej sali zgromadzone są minerały regionu świętokrzyskiego oraz dolnośląskiego. Przechodząc obok gabloty numer 41 zwróćmy uwagę na drugą półkę od góry. Widzimy tam okazy gagatu z Sołtykowa. Gagat to substancja pochodzenia organicznego, bitumiczna odmiana węgla brunatnego, która powstała z zatopionych fragmentów drzew z rodziny araukarii. Jest to materiał jubilerski o barwie głębokiej czerni, który po wypolerowaniu pięknie się błyszczy. Dawniej, m.in. w czasach powstania styczniowego, wykorzystywany był do wyrobu biżuterii żałobnej. W okresie oświecenia ozdoby z gagatu nosili mężczyźni, których nazywano gagatkami, czyli strojnisiami. W gablocie numer 41 na uwagę zasługuje także wielobarwny turgit oraz waryscyty i wawelity z Wiśniówki, które widzimy na półce trzeciej od góry. 

Przeochodząc obok gabloty numer 42 warto zwrócić uwagę półkę drugą od góry, gdzie mieszczą się malachity i azuryty z Miedzianki oraz piękne kalcyty miodowe z Lipkowej Góry.

W gablocie numer 43 zgromadzone zostały minerały masywu Strzegom-Sobótka. Do najciekawszych okazów należą duże okazy kwarcu dymnego, kryształy fioletowego fluorytu, a także różne odmiany skaleni.

Teraz odwróćmy się i spójrzmy na tablice oznaczone numerami 44 i 45. Widzimy na nich wycięte w postaci płytek próbki skał, pochodzące z różnych kopalni województwa świętokrzyskiego. Warto zwrócić uwagę na wykorzystywane od wieków w architekturze regionu piaskowce oraz wapienie, które przez swoje wielobarwne wzory nazywane są marmurami. Wapienie wydobywane w okolicach Chęcin powstały w dewonie z osadów zawierających szczątki organizmów morskich. Wiele z tych skamieniałości jest na tyle dobrze zachowana, że można rozpoznać je na wypolerowanych powierzchniach.

Wśród dekoracyjnych skał regionu świętokrzyskiego na uwagę zasługują zlepieńce, w tym słynny zlepieniec zygmuntowski, z którego wykonana była m.in. pierwsza kolumna Zygmunta w Warszawie. W architekturze ceniona była także „różanka zelejowska”. Jest to skała zbudowana z grubokrystalicznego kalcytu, otoczonego żyłami czerwono-różowego hematytu. Wzory, które tworzą te minerały na wypolerowanej powierzchni kamienia, przypominają różę.