Dziś wypowiadając frazę magia kamieni mamy raczej na myśli  niepowtarzalne barwy, głębię wewnętrznego blasku i doskonałość symetrii kryształów, zdolne zauroczyć każdego czciciela wizualnego piękna, aniżeli magię w dosłownym tego słowa znaczeniu. Dawne wierzenia, alchemia, gusła i przesądy u niektórych wywołują zaciekawienie, fascynację zabarwioną odrobiną wiary (a nuż przodkowie mieli rację), u innych śmiech i pogardę przemieszaną z litością. Zdarza się, że wzbudzają oburzenie wierzących w piekło i strach przed opętaniem przez moce demoniczne. Jak zwykle każdy ma swoje zdanie, jedni wierzą, drudzy nie wierzą, reszta nie wyklucza.

Pewne jest jednak, że magia kamieni cieszy się większą popularnością niż nauka o kamieniach. W sieci łatwiej natrafić na strony poświęcone uzdrawiającym właściwościom minerałów, niż samej mineralogii. Wychodząc więc temu naprzeciw oraz z założenia, że nic we współczesnej kulturze nie dzieje się bez przyczyny, i że to, w co wierzyli nasi przodkowie, czego się bali i czego pragnęli w pewien sposób ukształtowało naszą współczesną mentalność, dzielimy się z naszymi gośćmi tą wyklętą dziedziną wiedzy, jaką jest właśnie magia kamieni.

Lekarz, czy znachor?

Przeczytałam niedawno powieść współczesnego rosyjskiego pisarza i badacza kultury staroruskiej Jewgenija Wodołazkina. Powieść nasi tytuł „Laur” i mówiąc w dużym skrócie, na pewno nie oddającym głębi i mądrości tego utworu, opowiada dzieje pewnego mnicha, który wędruje po średniowiecznej Europie pomagając biednym i potrzebującym. Laur pochodzi z małego, ruskiego sioła, gdzie w młodości pełnił poważaną zarówno przez prostych mieszkańców, jak i przez Cerkiew, funkcję uzdrowiciela. Oto kilka ciekawych z naszego punku widzenia wskazówek, które zostawił mu dziadek, również uzdrowiciel:

Aby sprawdzić dziewictwo, należy wodę, w której trzy dni  leżał agat, wypić, ta która utraciła dziewictwo, wody w sobie nie utrzyma. Szmaragd, gdy nosisz go przy sobie, chroni od zabójstwa, ponieważ jeszcze nigdy nie widziano tego kamienia przy zabitym człowieku. Kamień z żołądka koguta przywraca odebrane przez wroga państwa. Kto nosi przy sobie magnetyt, podoba się kobietom. Złoto tarte i do wnętrza przyjęte ocala tych, którzy sami do siebie mówią, sami siebie pytają, sami sobie odpowiadają i w przygnębienie wpadają.

Prawda, że to interesujące i zabawne zarazem? Czy pouczające nie wiem, ale wiara przodków, że sproszkowane złoto może pomóc na melancholię i filozofowanie, świadczy o tym, że średniowiecze nie było jedynie epoką ciągłej walki z głodem, wojną i zarazą o przetrwanie, jak przyjęło się sądzić, ale że był też pośród tego wszystkiego czas na zadręczanie się wątpliwościami natury egzystencjalnej. Wygląda też na to, że był to problem powszechny, skoro zajmował się nim wiejski znachor. Właśnie, znachor, czy lekarz? Dziś nazwalibyśmy kogoś, kto leczy kamieniami znachorem, wtedy był to człowiek uczony, jedyna osoba w okolicy, która, nie będąc duchownym, umiała czytać. A te śmieszne i niebezpieczne z naszej perspektywy wskazówki były czymś w rodzaju wiedzy medycznej, jedynej, na jaką mogło sobie pozwolić średniowieczne społeczeństwo. Ale dość filozofowania, wróćmy do magii kamieni. Popatrzmy, na jakie jeszcze rewelacje można natrafić w starych zapiskach uzdrowicieli i alchemików.

Magia kamieni – szafir

Olbrzymie znaczenie ma ten kamień zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn – daje on siłę zmęczonemu ciału. Zdejmuje z człowieka zawiść i wiarołomstwo, wyswabadza od ciemności. Ten, kto go nosi, nigdy nie będzie się niczego bał.

biskup Marbodij
XI w.

Magia kamieni – szmaragd

Jeśli przed żmiją potrzymać szmaragd, to z jej oczu popłynie woda i żmija oślepnie. Aby wzmocnić wzrok należy dobrze rozetrzeć szmaragd, pomieszać z szafranem i przykładać do oczu. Do tego, kto nosi przy sobie lub na palcu, szmaragd nie zbliżają się groźne i jadowite gady. Mówią też, że kamień ten pomaga przy krwawej biegunce i przy czarnym kaszlu, od którego nie ma ratunku dla człowieka.

rękopisy ormiańskie

XVI/XVII w.

Magia kamieni – diament

Jeśli diament nasiąknie zimnicą od krwi leciwego starca, panna nie rozgorzeje miłością do niego; zupełnie inaczej będzie, gdy kamień ten ofiaruje jej młody oficer.

Wszystkie cytaty zebrały Bożena i Róża Krzywobłockie, autorki książki Magia klejnotów, pozycji niezwykle interesującej dla tych, którzy chcieliby zgłębić wiedzę na temat dawnych mitów i legend związanych z kamieniami szlachetnymi, dowiedzieć się, w co wierzono w starożytnej Grecji, jakie klejnoty preferowały polskie arystokratki czy, jakie cuda widział podczas swoich podróży Marco Polo.

Zobacz też: Magiczne działanie kamieni. Rzecz o średniowiecznych kamiennikach

Na koniec tabelka z właściwościami poszczególnych kamieni, dla tych, którzy chcieliby wypróbować ich moc.

KAMIENIE DLA DUCHA 

Autor: Olga Siemońska, artysta jubiler, rzeczoznawca kamieni szlachetnych, filolog

Źródło: R. Dud’a, L. Rejl „Przewodnik – kamienie szlachetne”;
   B. Krzywobłocka, R. Krzywobłocka „Magia klejnotów”;
   B. Krzywobłocka, R. Krzywobłocka „Tajemnice klejnotów”

Zdjęcia: Szafiry z kolekcji muzeum kamieni szlachetnych w Ratnapurze, Sri Lanka
Szmaragd z kolekcji Deuthsches mineralienmuseum, Idar-Oberstein, Niemcy, Diament w kimberlicie z kolekcji Muzeum Minerałów i Skamieniałości w Świętej Katarzynie