W naszej branży istnieje powiedzenie , że geologia nie zna granic. Owszem, nie mamy wpływu na powstawanie i lokalizację zdecydowanej większości skał i bogactw mineralnych, ale mamy wpływ na ich wykorzystanie. Czy wiecie, że Polak, mineralog i geolog, Ignacy Domeyko stał się wielkim dobroczyńcą Chile, że jest znanym na całym świecie wybitnym naukowcem i odkrywcą wielu minerałów?
Patriota skazany na wygnanie
Ignacy Domeyko urodził się w 1802 roku w Niedźwiadce Wielkiej (obecnie na terenie Białorusi). Rozbudzone w dzieciństwie, przez stryja, przyrodnicze zainteresowania rozwinął na Uniwersytecie Wileńskim, gdzie był słuchaczem wielu kierunków, m.in. fizyki, chemii, matematyki, astronomii, historii naturalnej, mineralogii, a także architektury, historii, literatury polskiej i filozofii. Jednym słowem człowiek renesansu, „ścisłowiec” i humanista , co udowadniał przez całe swoje życie. W czasie studiów należał do tajnej organizacji politycznej Towarzystwa Filomatów, do którego należał też Adam Mickiewicz. Ta działalność przyniosła mu później carskie represje (miał m.in. zakaz opuszczania powiatu bez zezwolenia).
Po kilku latach spędzonych we własnym gospodarstwie na wsi wziął udział w Powstaniu Listopadowym. Był nawet adiutantem w jednym z pułków. Wzięto go za szpiega, co spowodowało, że musiał opuścić rodzinne strony i po wielu perypetiach na ziemi niemieckiej i szwajcarskiej dodarł w końcu do Paryża. Tutaj porzucił politykę i zajął się działalnością naukową . Jednocześnie cały czas się dokształcał. Uczęszczał na kursy na wielu uczelniach, m.in. na Sorbonie . Odbył też studia w Szkole Górniczej Ecole des Mines.
Podczas poszukiwań rud żelaza w Alzacji dostał propozycję wyjazdu do Chile. Za namową przyjaciela, Adama Mickiewicza, przyjął dobrze płatną pracę wykładowcy chemii i mineralogii w tamtejszej szkole górniczej i w 1837 roku opuścił Europę. W Chile miał spędzić kilka lat, a pozostał tam do końca życia. Zmarł w 1889. Tylko raz dane mu było odwiedzić kraj.
Ignacy Domeyko – geolog uwielbiany w Chile, znany na świecie
Domeyko miał Chilijczykom pomóc rozwinąć górnictwo, ale zdziałał dużo więcej. Opracował metody wydobycia i wykorzystania bogactw mineralnych, przygotował program edukacji w zakresie fizyki, chemii, mineralogii i metalurgii, których następnie sam nauczał. Prowadził również działalność naukową, napisał wiele podręczników, założył laboratorium.
W czasie wakacji podróżował po Andach i całej Ameryce Południowej w poszukiwaniu geologicznych obiektów do badań. Miał w swoich uniwersyteckich zbiorach ponad 4000 okazów minerałów. Wiele z nich bardzo dokładnie opisał. Odkrył też nowe minerały, m.in. arketyt, amiolit i nazwany jego nazwiskiem domeykit. Opracował mapę geologiczną Chile. Badał zasoby mineralne Peru, Boliwii i Argentyny. Napisał ponad 130 prac naukowych w kilku językach: hiszpańskim, francuskim, niemieckim i polskim.
Był nie tylko naukowcem, ale też autorytetem moralnym. Wysocy urzędnicy państwowi liczyli się z jego zdaniem i zabiegali o jego przyjaźń. Powierzono mu stanowisko górniczego sędziego, który jednoosobowo rozstrzygał wszelkie spory. Wystąpił także w obronie Araukanów – tubylczej ludności.
Chilijczycy wiele mu zawdzięczają. Na każdym kroku spotyka się tam jego nazwisko. Są tam Góry Domeyki, szczyt Domeyki, miasto Domeyko, wiele ulic i pomników. Na jego cześć nazwano jedną z planetoid – Domeyko, łodzika – Nautilus domeykus, amonita – Amonites domeykanus i wiele innych wymarłych i żyjących gatunków.
Szkoda, że Ignacy Domeyko nie mógł pracować dla rozwoju swojego ojczystego kraju, dla Polski.
Autor: Ewa Siemońska – geograf, kolekcjoner minerałów i kamieni szlachetnych