Co to jest uwarowit?
Uwarowit to krzemian wapniowo-chromowy o wzorze sumarycznym Ca3Cr2[SiO4]3. Jest rodzajem granatu. Został odkryty w XIX wieku w Rosji, na Uralu i początkowo wzięty za dioptaz. Posiada piękną soczystozieloną, wiosenną barwę, którą często porównuje się barwy szmaragdu.
Okaz uwarowitu z naszego muzeum w Świętej Katarzynie
Uwarowit tworzy drobniutkie kryształki w rozmiarach od 0,1 do 3 mm, przez co nie nadaje się do obróbki fasetowej. Mimo to pokryte igrającymi w świetle, zielonymi drobinkami szczotki poszukiwane są przez miłośników oryginalnej biżuterii i jubilerów z całego świata.
Ogólne właściwości grupy granatu
Uwarowit należy do grupy granatów. Jest to grupa minerałów, które występują chyba we wszystkich możliwych kolorach, oprócz niebieskiego. Krystalizują w układzie regularnym, co oznacza, że po zeszlifowaniu wszystkich krawędzi przybrałyby formę zbliżoną do kuli. Nie bez powodu nazwa granat pochodzi od łacińskich słów granatum malum, oznaczających owoc granatowca.
Poszczególne odmiany granatu tworzą szeregi izomorficzne, tzn. posiadają identyczną strukturę krystaliczną, lecz odmienny skład chemiczny. Dlaczego? Pierwiastki wchodzące w skład poszczególnych minerałów grupy wykazują zdolność do diadochii, czyli wzajemnego zastępowania się w sieci krystalicznej jonów o zbliżonych właściwościach krystalochemicznych.
Uwarowit należy do serii izomorficznej ugrandytów. W jej skład wchodzą również grossular i andradyt. Wszystkie trzy rodzaje granatów z serii ugrandytów mogą wymieniać się jonami i tworzyć tzw. kryształy mieszane. Oznacza to, że uwarowit nigdy nie będzie czystym chemicznie uwarowitem, ponieważ w jego strukturze część jonów chromu może zostać zastąpiona jonami żelaza (andradyt) lub glinu (grossular).
Uwarowit. Właściwości i miejsce występowania
Jak już wspomnieliśmy uwarowit tworzy drobniutkie zielone kryształy. Ich barwa spowodowana jest zawartością jonów chromu (tan sam pierwiastek odpowiada za kolor szmaragdu). Twardość uwarowitu wynosi ok. 7-7,5 w skali Mohsa, jest więc dosyć wysoka.
Ten zielony granat jest minerałem niezwykle rzadkim. Występuje w Indiach, USA, Kanadzie, sporadycznie na Dolnym Śląsku. Największe złoża znajdują się jednak w Rosji. Granat chromowo-wapniowy został odkryty w latach 30. XIX wieku na Uralu Środkowym (obwód permski) i wzięty za dioptaz. Dopiero chemik Herman Hess w trakcie bardziej szczegółowych badań dowiódł, że jest to zupełnie nowy minerał. Granat chromowo-wapniowy towarzyszy złożom chromitu, minerału będącego bardzo ważną rudą chromu.
W XIX wieku uwarowit stał się modnym kamieniem jubilerskim. Szare kawałki chromitu pokryte mieniącymi się, zielonymi kryształkami zaczęto oprawiać i nosić w postaci pierścieni i wisiorów. Dostępne złoża były jednak niewielkie i szybko się wyczerpały.
W latach 70. XX wieku zapanował boom na dobrej jakości uwarowit wydobywany w położonych na północny – wschód od Permu Saranach. Jest to niewielka miejscowość górnicza, której mieszkańcy utrzymują się w większości z pracy w kopalni chromitu „Rudnaja”. Jak się okazuje złoże saranowskie jest również jedynym niewyczerpanym złożem uwarowitu na Uralu.
W latach 90. sprzedaż uwarowitu była dla górników pracujących przy wydobyciu rudy chromu jedynym sposobem na utrzymanie rodziny. Również dzisiaj wielu z nich na własną rękę poszukuje zielonego granatu, często narażając życie. Żeby rozpoznać uwarowit, konieczne jest doświadczenie. Szczotki z kryształkami pokryte są bowiem warstwą kalcytu, który trzeba rozpuścić w kwasie. Kora kalcytowa, choć utrudnia identyfikację, chroni kamień w czasie wydobycia. Zgromadzony surowiec górnicy sprzedają potem przyjeżdżającym do Saran kolekcjonerom.
Skąd się wzięła nazwa uwarowit?
Nazwę uwarowit nadał minerałowi jego odkrywca – Herman Hess, na cześć ówczesnego ministra oświaty, prezydenta Rosyjskiej Akademii Nauk – Siergieja Uwarowa. Hrabia Uwarow był postacią kontrowersyjną i niejednoznaczną. Do historii przeszedł (być może niesprawiedliwie) jako inicjator cenzury politycznej i twórca opartej na samodzierżawiu ideologii carskiej.
Według pisarza Dmitrija Mamina-Sibiriaka, autora powieści społeczno-obyczajowych o życiu mieszkańców Uralu, powszechny w Rosji zwyczaj nadawania nowo odkrytym minerałom mian pochodzących od nazwisk ważnych osobistości, był niczym innym, jak zwykłym lizusostwem. W swojej książce Kamienie szlachetne (Самоцветы, 1890) pisarz umieścił też pewną anegdotę mówiącą o związku nazwy uwarowit ze słowem kradzież (ros. воровство – warawstwo).
Pewien lekarz uralski posiada kilka oryginalnych szczotek – wszystko to prezenty od wdzięcznych uralskich pacjentów. Przyjeżdża do niego dobry znajomy, mineralog i zwraca uwagę na szczotki z kryształkami uwarowitu. – Sprzedaj. – Nie mogę. To prezent… – Jak nie, to podaruj… – Nie mogę. To prezent. Jakiś czas później lekarz z przyjacielem jadą gdzieś razem. Mineralog wyciąga ukradzioną przez siebie szczotkę i wyjaśnia: – To jest uwarowit. Sama nazwa kamienia mówi, że można go zdobyć tylko na drodze kradzieży
D. Mamin-Sibiriak, Kamienie szlachetne
Wyróżnij się nosząc biżuterię z uwarowitu
My do kradzieży nie zachęcamy 😀 Wierzymy, że są inne sposoby na zdobycie tego niezwykłego kamienia. Tych, których, tak jak nas, zaczarował jego zielony blask, zachęcamy do noszenia pięknej biżuterii z uwarowitowymi szczotkami. Oprawione w srebro, migoczące w słońcu zielone drobinki wyglądają niesamowicie efektownie w połączeniu z np. jednolitą szarością.
Biżuteria z uwarowitu w naszym sklepie online
Autor:
Olga Siemońska – artysta jubiler, rzeczoznawca kamieni szlachetnych, filolog
Kupiłam pierścionek z uwarowitem
Była na początku pięknie zielony teraz zciemnial a właściwie czernieje miejscami co zrobić ?
Generalnie uwarowit nie ciemnieje. Przynajmniej nic takiego nie działo się z naszymi wyrobami. Ale z kamieniami różnie bywa. Trzeba na nie uważać. Mogą im zaszkodzić np. środki chemiczne, woda lub pot.